PERAVIA INFO
طبقهبندی، درجههای ویسکوزیته، و استانداردهای نوین کیفیت
روغن موتور به عنوان یکی از اجزای حیاتی و اساسی در عملکرد و پایداری موتور، نقش چندگانهای ایفا میکند؛ از روانکاری و خنککنندگی تا پاکسازی اجزای داخلی و جلوگیری از خوردگی. روند پیشرفت فناوری موتور و افزایش درخواستهای عملکردی، نیاز به روغنهایی با استانداردهای بهروز و دقیقتر را در پی داشته است. استانداردهایی مانند API،SAE و ACEA سابقه طولانی داشتهاند، اما با ظهور استانداردهای نوینی مانند SQ، مرزهای جدیدی برای عملکرد، دوام، کاهش اصطکاک و حفاظت از موتور ترسیم میشود.
در این مقاله قصد داریم به ارائه یک دید جامع درباره سطوح مختلف کیفیت روغن موتور بپردازیم؛ از سطوح پایینتر تا بالاترین درجه که هر کدام ویژگیها، مزایا و محدودیتهای خاص خود را دارند.
مرور سیستمهای طبقهبندی روغن موتور
استانداردهای API
انجمن نفت آمریکا (API) سالهاست با ارائه دستهبندی استاندارد، کیفیت روغنهای موتور بنزینی و دیزلی را تعیین میکند. در طبقهبندی API برای روغنهای بنزینی از حرف “S” (Service) و برای روغنهای دیزلی از حرف “C” (Commercial) استفاده میشود. دنباله حروف مانند SJ، SL، SM، SN و اخیراً SP هر کدام نشانگر بهبودهای تدریجی در مسائل نگهداری، کنترل رسوب، مقاومت در برابر اکسیداسیون و حفاظت از اجزای موتور هستند.
استاندارد SAE برای درجهبندی ویسکوزیته
ویسکوزیته، شاخص اصلی عملکرد روغن موتور است و سیستم SAE با استفاده از اعداد و حرف “W” (Winter) عملکرد روغن در دمای پایین و دمای کاری (معمولاً ۱۰۰ درجه سانتیگراد) را مشخص میکند. به عنوان مثال:
• عدد قبل از “W” نشاندهنده قابلیت جریان در هوای سرد است (هرچه عدد کمتر باشد، روانتر است).
• عدد بعد از “W” بیانگر ضخامت روغن در دمای بالا است؛ که عدد بالاتر به معنی نگهداری فیلم محافظ قویتر تحت شرایط حرارتی بالا میباشد.
| تفاوتها و نکات اصلی | خودروهای مناسب و کاربرد | ویژگیهای کلیدی | سطح کیفیت (API) |
|---|---|---|---|
|
نسبت به سطوح بالاتر، حفاظت کمتری ارائه میدهد؛ مناسب برای سیستمهای ساده و موتورهای کلاسیک
|
خودروهای قدیمی؛ خودروهایی با میل بالا به فاصلههای داخلی بزرگ و موتورهای با تکنولوژی قدیمی
|
• عملکرد پایه، کنترل رسوب نسبتاً ضعیف
• مقاومت محدود در برابر اکسیداسیون
|
SJ |
|
نسبت به SJ، کنترل رسوب و حفاظت بهتری دارد؛ اما همچنان از فناوریهای نوین محدود است
|
خودروهای تولید شده در اواخر دهه ۹۰ تا اوایل ۲۰۰۰؛ خودروهای سواری معمولی با فناوری قدیمی تر
|
• بهبود عملکرد نسبت به SJ
• کنترل متوسط رسوب
• نگهداری عملکرد در دماهای بالا نسبتا مناسب
|
SL |
|
نسبت به SL عملکرد کلی بهتری دارد؛ اما هنوز در برابر فناوریهای پیشرفته SN و SP عقبتر است
|
خودروهای میانرده؛ موتورهای عمومی در خودروهای سواری و وانتهای سبک
|
• بهبود مصرف سوخت و کاهش اصطکاک
• مقاومت بهتر در برابر اکسیداسیون
• حفظ ویسکوزیته در دماهای متغیر
|
SM |
|
استاندارد مدرن و گستردهترین استفاده در خودروهای امروزی؛ نسبت به SM از لحاظ کنترل رسوب، مقاومت در برابر اکسیداسیون و بهرهوری سوخت بهبود یافته است
|
خودروهای مدرن؛ سواری سبک تا متوسط؛ موتورهای با فناوری پیچیده و تزریق مستقیم
|
• بالاترین استاندارد سایر روغنهای بنزینی
• کاهش رسوبات و آلودگی
• عملکرد بهینه در موتورهای توربوشارژ
|
SN |
|
نسبت به SN، حفاظت بسیار بهبود یافته، کاهش اصطکاک بهینهتر و عملکرد پایدارتر تحت شرایط سخت؛ بهبود در مصرف سوخت و پایداری در طول زمان
|
خودروهای جدید و پیشرفته؛ موتورهای توربوشارژ و فناوری برتر
• خودروهای ساخته شده در دهه اخیر
|
• پیشرفتهترین عملکرد برای موتورهای جدید
• کاهش قابل توجه اصطکاک و حفاظت از قطعات
• افزایش طول عمر روغن و کاهش رسوب
|
SP |
|
استانداردی فراتر از API؛ تمرکز ویژه بر کاهش اصطکاک، افزایش دورههای تعویض و عملکرد زیستمحیطی بهینه؛ مناسب برای موتورهایی با تکنولوژی پیشرفتهتر و مصرف بهینه انرژی
|
خودروهای فوقپیشرفته، سیستمهای صنعتی و کاربردهای حساس به عملکرد
• خودروهای هیدرولیکی و مجهز به فناوریهای جدید
|
• بهرهگیری از افزودنیهای نانو و پیشرفته
• کاهش اصطکاک فوقالعاده و بهبود بازههای تعویض
• تأکید بر جنبههای زیستمحیطی و بهبود عملکرد در محیطهای داغ
• کنترل رسوب و حفاظت جامع
|
SQ (سطح کیفیت نوین) |
• سطح SJ: به عنوان پایهایترین استاندارد، عملکرد اولیهای ارائه میدهد که مناسب خودروهای قدیمی و موتورهایی با فناوری پایین است.
• سطح :SL نسبت به SJ پیشرفتهایی دارد اما هنوز در برابر فناوریهای جدید مقاوم نیست.
• سطح :SM کارایی بهتری از لحاظ مصرف سوخت و حفاظت فراهم میکند؛ اما در مقایسه با استانداردهای مدرن SN و SP هنوز کمی عقب است.
• سطوح SN و :SP استانداردهایی هستند که در خودروهای مدرن و پیشرفته به کار میروند و عملکرد بالایی در کنترل رسوب، کاهش اصطکاک و افزایش عمر موتور دارند.
• سطح :SQ نوآوری آخرین نسل در صنعت روغن موتور محسوب میشود. این سطح با استفاده از فناوریهای پیشرفته، علاوه بر حفاظت از موتور، به مصرف بهینه سوخت و سلامت محیط زیست نیز توجه ویژه میکند.
سطح SJ
روغنهای مربوط به سطح SJ از قدیمیترین استانداردهای ارائه شده به شمار میروند. این سطح در زمان خود عملکرد مناسبی داشت، اما از نظر کنترل رسوب، پایداری ویسکوزیته و مقاومت در برابر اکسیداسیون، امروزه به عنوان یک استاندارد پایه و ابتدایی در نظر گرفته میشود. معمولاً در خودروهای قدیمی که فناوری موتور آنها نسبتاً ساده است، مورد استفاده قرار میگیرد.
سطح SL
فناوری ارائه شده در سطح SL نسبت به SJ بهبود یافته است. در این دسته، تمرکز بر کنترل بهتر رسوبها و حفظ عملکرد اولیه در دماهای نسبتا بالا قرار گرفته است؛ بنابراین این استاندارد بیشتر در خودروهایی به کار میرود که در دهه ۹۰ تولید شدهاند و نسبت به موتورهای جدید، نیاز به حفاظتی متوسط دارند. با این حال، در مقایسه با استانداردهای بعدی، هنوز محدودیتهایی در کاهش اصطکاک و بهبود نیروهای اکسیداتیو دارد.
سطح SM
با ورود استاندارد SM تغییرات قابل توجهی در فرمولاسیون روغنهای بانزینی ایجاد شد. ویژگیهایی مانند بهبود مصرف سوخت، کاهش اصطکاک و مقاومت بهتر در برابر اکسیداسیون از مزایای این سطح هستند. خودروهای میانرده و سواریهای عمومی بهطور معمول از روغنهای سطح SM بهره میبرند، چرا که این استاندارد نسبت به SL عملکرد قابل قبولی دارد اما هنوز جایگاه ویژهایکاربرد نیافته است.
سطح SN
سطح SN به عنوان استاندارد پرکاربرد و مدرن در صنعت خودرو شناخته میشود. این سطح از روغنها مقاومت قابل توجهی در برابر رسوب، اکسیداسیون و تغییرات دمایی ارائه میدهد و برای موتورهای مدرن، به ویژه خودروهایی با فناوری مستقیم تزریق سوخت و توربوشارژ، بهینهسازی شده است. استفاده از افزودنیهای پیشرفته در این سطح به افزایش کارایی و کاهش سایش کمک میکند.
سطح SP
با ورود استاندارد SP، تکنولوژیهای جدیدتر و نوآوریهای شیمیایی در فرمولاسیون روغن اعمال شده است. این سطح دارای بهبودهای چشمگیری در کاهش اصطکاک، افزایش حفاظت در برابر رسوب و بهبود پایداری ویسکوزیته است. SP بهویژه برای موتورهای پرقدرت و توربوشارژ طراحی شده و مصرف سوخت را بهبود میبخشد.
سطح SQ
سطح SQ به عنوان یک استاندارد نوین در حال ظهور است که تلاش میکند تا از جنبههای سنتی فراتر رود. در این سطح، تمرکز نه تنها بر حفاظت از موتور بلکه بر کاهش اصطکاک به حداکثر، افزایش دورههای تعویض، بهبود عملکرد زیستمحیطی و بهرهگیری از افزودنیهای نانو قرار دارد. خودروهای پیشرفته و صنعتی که مدیریت دمای بالا، بارهای سنگین و عملکرد بهینه مصرف سوخت برایشان حیاتی است، بیشتر از این سطح بهرهمند میشوند.
بررسی کاربرد روغنها بر اساس نوع خودرو
انتخاب روغن موتور مناسب نه تنها به استاندارد کیفیت بلکه به نوع و سن خودرو، شرایط جوی منطقه و نحوه استفاده وابسته است. در ادامه به برخی از نکات مهم در انتخاب بین سطوح مختلف روغن پرداخته میشود:
• خودروهای قدیمی: معمولاً موتورهای قدیمی با تحمل کمتر برای از کار افتادن سیستمهای پیشرفته، نیاز به روغنهایی با سطح SJ یا SL دارند. این روغنها عملکرد پایهای ارائه میدهند و از نظر تهیهسازی ساده عمل میکنند.
• خودروهای میانرده: در موتورهایی که نسبت به خودروهای پیشرفته فناوری متوسطی دارند، استاندارد SM به دلیل بهبود مصرف سوخت و کاهش اصطکاک میتواند مناسب باشد.
• خودروهای مدرن: امروزه بیشتر خودروها با فناوریهای پیشرفته مانند تکنولوژی توربوشارژ و تزریق مستقیم سوخت عرضه میشوند. استاندارد SN برای این دسته مناسب است چراکه تعادل بهتری بین محافظت و بهرهوری سوخت فراهم میآورد.
• خودروهای عملکردی و پرقدرت: خودروهایی که در شرایط بسیار سنگین و عملکرد بالا به کار گرفته میشوند (مانند خودروهای مسابقهای یا وانتهای سنگین) ممکن است از روغنهای سطح SP بهره ببرند. این روغنها مقاومت فوقالعادهای در برابر تغییرات دمایی و سایش به همراه دارند.
• خودروهای آینده و کاربردهای صنعتی: استاندارد SQ با تمرکز بر کاهش اصطکاک و بهبود عملکرد طولانیمدت، برای خودروهای بسیار پیشرفته و سیستمهایی که نیاز به دورههای بلند تعویض دارند، طراحی شده است.
نکات تخصصی در انتخاب روغن موتور
انتخاب مناسب روغن موتور مستلزم توجه به چندین عامل کلیدی است:
• توصیه سازنده: همواره بهتر است طبق دفترچه راهنمای خودرو عمل و روغنهایی با درجه و استاندارد توصیهشده توسط تولیدکننده موتور استفاده شود.
• شرایط محیطی و آب و هوا: در مناطق سردسیر، اهمیت درجههای پایینتر (مثل 5W) بیشتر است تا از روان بودن روغن در استارت اولیه اطمینان حاصل شود، در حالی که در مناطق گرمی، انتخاب روغنهایی با درجه بالاتر دمای عملی اهمیت بیشتری دارد.
• نوع و سن موتور: موتورهای قدیمی ممکن است نیاز به روغنهایی با ویسکوزیته بالاتر (مانند
20W-50) داشته باشند تا از سایش قطعات داخلی به خوبی محافظت شود، در حالی که موتورهای جدید با فناوریهای پیشرفته بیشتر به روغنهای سبک (مانند 5W-30) نیاز دارند تا بهرهوری سوخت افزایش یابد.
• نوع مصرف: هرچه موتور در شرایط بار سنگین، رانندگی شهری یا عملکرد بالا قرار گیرد، نیاز به روغنهای مقاومتر و استانداردهای بالاتر (مانند API SP یا SQ) احساس میشود.
نتیجهگیری
انتخاب مناسب روغن موتور مستلزم توجه به چندین عامل کلیدی است:
• توصیه سازنده: همواره بهتر است طبق دفترچه راهنمای خودرو عمل و روغنهایی با درجه و استاندارد توصیهشده توسط تولیدکننده موتور استفاده شود.
• شرایط محیطی و آب و هوا: در مناطق سردسیر، اهمیت درجههای پایینتر (مثل 5W) بیشتر است تا از روان بودن روغن در استارت اولیه اطمینان حاصل شود، در حالی که در مناطق گرمی، انتخاب روغنهایی با درجه بالاتر دمای عملی اهمیت بیشتری دارد.
• نوع و سن موتور: موتورهای قدیمی ممکن است نیاز به روغنهایی با ویسکوزیته بالاتر (مانند
20W-50) داشته باشند تا از سایش قطعات داخلی به خوبی محافظت شود، در حالی که موتورهای جدید با فناوریهای پیشرفته بیشتر به روغنهای سبک (مانند 5W-30) نیاز دارند تا بهرهوری سوخت افزایش یابد.
• نوع مصرف: هرچه موتور در شرایط بار سنگین، رانندگی شهری یا عملکرد بالا قرار گیرد، نیاز به روغنهای مقاومتر و استانداردهای بالاتر (مانند API SP یا SQ) احساس میشود.